Geschiedenis

Historie IJzeren Man Vught

Wist je dat de IJzeren Man is vernoemd naar de stoombaggermolen die hem groef? Lees hieronder meer over de geschiedenis van IJzeren Man Vught.

Historie IJzeren Man Vught

Op deze plek werd zand gewonnen voor de stadsophoging van de wijk Het Zand in ‘s-Hertogenbosch, rond 1890. Daarvoor, rond 1868, werd ook al zand afgegraven dat gebruikt werd bij de aanleg van de Kuilenburgse spoorbrug. Bijna 1.300.000 m3 zand is er tussen 1890 tot 1894 op de Vughtse Heide afgegraven. Dat gebeurde met een zogenaamde “excavateur”, een grote graafmachine, in de volksmond “De IJzeren Man” genoemd. Over een speciaal aangelegde spoorlijn werd het zand vervolgens naar de plaats van bestemming gebracht. Eerst werd het zand met kruiwagens naar een zandtreintje gebracht. Later werd een stoombaggermolen gemaakt. De arbeiders dachten hun baan te verliezen en een scheldnaam voor de stoombaggermolen ontstond: “De IJzeren Man”.

IJzeren Man Vught geschiedenis IJzeren Man Vught - het ontstaan Baggermolen IJzeren Man

Station IJzeren Man

Station IJzeren Man was een spoorwegstation in de gemeente Vught in Nederland, aan de Brabantse Lijn. Dit station is geopend op 4 juni 1881 en is op 15 mei 1938 gesloten. Het aangelegde station werd gebruikt om het zand te vervoeren van de Vughtse Heide naar de plaats van bestemming in ‘s-Hertogenbosch.

Later werd dit station vooral druk bezocht in het zomerseizoen als het recreatiepark De IJzeren Man geopend was. Vooral inwoners van ‘s-Hertogenbosch gebruikten deze lijn om naar de IJzeren Man te komen. Halte IJzeren Man had ook een wachterswoning. Deze is in 1950 afgebroken.

IJzeren Man Vught - het ontstaan

Van bosmeer tot zwembad

Het grote gat van zo’n 52 hectare dat door de afgravingen in de Vughtse Heide ontstond, vulde zich allengs met water en werd na 1894 aan de natuur overgelaten. De begroeiing herstelde zich en de ontgrondingsplas werd een bosmeer. Een meer waar wel eens in werd gezwommen, zoals in 1916, toen er vanuit de nabijgelegen Legerplaats Vught zwemlessen voor de manschappen werden gegeven.

Geschiedenis van IJzeren Man Geschiedenis van IJM IJzeren Man Vught - het ontstaan IJzeren Man Vught - het ontstaan

Gemengd zwemmen: bah!

In april 1924 kocht een zekere heer De Jong de “IJzeren Man”, zoals de plas werd genoemd, en maakte er een moderne zweminrichting van, die bezoekers van heinde en verre trok. In 1937 kocht de gemeente Vught de zweminrichting en werd het natuurbad opnieuw ingericht.

De eerste zweminrichtingen waren aanvankelijk (militaire) mannenaangelegenheden, maar al snel bleken ook meisjes en vrouwen wel eens een baantje te willen zwemmen. Natuurlijk zwommen vrouwen en mannen niet tegelijkertijd in hetzelfde bad, dat stonden de gangbare ideeën over zedelijkheid niet toe. Er kwamen aparte openingstijden en nieuwe badinrichtingen werden uitgevoerd met strikt gescheiden mannen- en vrouwenafdelingen.

Bij de IJzeren Man waren er gescheiden baden voor dames en heren én – voor die tijd uitzonderlijk – een gemengd bad.

IJzeren Man Vught - het ontstaan Zwemmen IJzeren Man vroeger

Strandbad de IJzeren Man

Na de oorlog werd het strand op mooie zomerse dagen soms door wel 13.000 mensen bezocht. Wie niet wilde betalen, kon lange tijd langs de Boulevard aan de zuidkant in het meer duiken.

Inmiddels is het IJM Strandbad uitgegroeid tot heus recreatiepark waar je, na het betalen van entree, terecht kunt voor speelplezier met tal van speeltoestellen, waterattracties, horeca en sanitaire voorzieningen. Van alleen maar zwemmen is allang geen sprake meer!

IJzeren Man Vught - het ontstaan IJzeren Man Vught - het ontstaan

Kamp Vught

Kamp Vught (officieel Duits: Konzentrationslager Herzogenbusch) was een van de drie Duitse concentratiekampen in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Kamp Vught bevond zich in Vught nabij de recreatieplas de IJzeren Man. Het was het enige SS-concentratiekamp buiten Duitsland en de door Duitsland geannexeerde gebieden. Het heeft ruim twee jaar als concentratiekamp gefunctioneerd.

Dit kamp stond onder beheer van de SS, in tegenstelling tot de andere Nederlandse kampen (waar overigens vaak wel SS’ers werkten, zoals in Amersfoort). De ligging was mede bepaald door de nabijheid van ‘s-Hertogenbosch, reden waarom het kamp door de Duitsers werd aangeduid als Konzentrationslager Herzogenbusch. In ‘s-Hertogenbosch bevond zich een aantal landelijke Duitse instellingen, terwijl het kamp ook nabij goede wegen en spoorwegen lag. Het kamp moest als ‘modelkamp’ dienen. Het kamp is qua opzet, uitvoering en grootte te vergelijken met concentratiekamp Dachau. Vanuit Vught werden echter onder meer 15.000 Joden gedeporteerd, van wie bijna niemand de oorlog overleefde.

Kamp Vught

IJzeren Man Vught anno nu